Nie ulega wątpliwościom, że odpowiednia higiena w gabinecie fryzjerskim i kosmetycznym jest kwestią kluczową. Korzystając z usług salonu, klient powinien mieć pewność, że zabiegi, którym jest poddawany nie wpłyną negatywnie na jego stan zdrowia.
Profesjonalne podejście do utrzymania higieny w salonie jest podstawowym czynnikiem zapobiegającym przenoszeniu chorobotwórczych bakterii, wirusów i drobnoustrojów.
Zadaniem personelu jest zapewnienie klientom nie tylko należytej jakości usług, ale przede wszystkim w pełni bezpiecznego środowiska.
Zakłady fryzjerskie i kosmetyczne należy traktować jak typowy gabinet zabiegowy, w którym regularnie wykonuje się zabiegi związane z naruszeniem ciągłości tkanek, a każdy klient może być potencjalnie zakaźny. Nie mniej ważne od regularnego przeprowadzania procedur mycia, dezynfekcji i sterylizacji z zastosowaniem dedykowanych produktów myjących są wytyczne dotyczące lokalizacji oraz samego pomieszczenia, przeznaczonego do świadczenia takiego typu działalności.
Lokalizacja gabinetu fryzjerskiego i kosmetycznego
Gabinet kosmetyczny i fryzjerski może być zlokalizowany w odrębnym budynku, może też stanowić jego wyodrębnioną część. Co ważne, wejście do lokalu nie może prowadzić przez wnętrze, w którym świadczone są innego rodzaju usługi.
W lokalu dedykowanym działalności fryzjerskiej lub kosmetycznej należy wydzielić:
* przestrzeń, w której będą świadczone usługi,
* poczekalnię i szatnię dla klientów,
* pomieszczenie higieniczno-sanitarne dla pracowników salonu oraz dla osób korzystających z usług,
* osobną przestrzeń do przechowywania sprzętu służącego utrzymaniu czystości,
* osobne pomieszczenie, półki lub szafy przeznaczone go przechowywania bielizny (czystej i brudnej) oraz preparatów kosmetycznych,
* miejsce na pojemniki lub kosze z odpadami.
Powierzchnia zakładu fryzjerskiego lub kosmetycznego powinna umożliwiać komfortowe i swobodne umiejscowienie niezbędnych sprzętów, służących do wykonywania usług.
Odpowiednia higiena rąk
Zarówno w gabinecie kosmetycznym, jak również fryzjerskim to właśnie ręce są podstawowym narzędziem pracy. Oprócz starannego, regularnego mycia rąk warto zwrócić uwagę również na:
* paznokcie, które powinny być krótko obcięte;
* zabezpieczenie ewentualnych mikrourazów takich jak skaleczenia czy zadrapania. Przed przystąpieniem do wykonywania obowiązków należy nakleić na nie plaster lub owinąć bandażem;
* konieczność używania jednorazowych rękawic ochronnych, zwłaszcza w kontakcie z krwią lub innymi wydzielinami;
* konieczność zdejmowania biżuterii (zegarka, pierścionków, bransoletek) podczas wykonywania zabiegów.
Warto pamiętać także, że jeśli osoba świadcząca usługi fryzjerskie lub kosmetyczne nie jest w stanie odpowiednio zabezpieczyć ran na skórze dłoni (np. z uwagi na trudne gojenie) nie powinna mieć kontakt z klientem.
Aby ograniczyć do minimum ewentualne zakażenie, warto zadbać o właściwe mycie i dezynfekcję skóry dłoni.
Mycie dłoni
W przypadku zabrudzenia dłoni (także krwią lub innymi wydzielinami), wystąpienia zakażenia lub jego podejrzenia należy dokładnie umyć ręce w ciepłej wodzie z mydłem.
Warstwa mydła powinna być na tyle obfita, aby z powodzeniem pokryć całą powierzchnię dłoni.
Po umyciu dłonie należy wytrzeć jednorazowym ręcznikiem papierowym.
Dezynfekcja rąk
Dezynfekcję rąk stosujemy przed i po wykonaniu zabiegów.
Do dezynfekcji dłoni przeznaczone są profesjonalne preparaty, często na bazie alkoholu. Aby dokładnie zdezynfekować skórę należy wetrzeć porcję (zgodną z zaleceniami producenta) w zewnętrzną i wewnętrzną powierzchnię dłoni, nadgarstki, palce, powierzchnie między palcami, kciuki oraz powierzchnie okołopaznokciowe. Produkt wcieramy tak długo, aż powierzchnia skóry będzie całkowicie sucha.
Rękawiczki jednorazowe
Głównym celem używania rękawiczek jednorazowych jest ochrona klientów i personelu zarówno przed ewentualnym zakażeniem, jak również przed działaniem środków chemicznych (środków myjących, dezynfekujących czy farb do włosów).
Podczas wykonywania zabiegów, w trakcie których może dojść do przerwania ciągłości tkanek należy używać rękawiczek sterylnych, jednorazowego użytku.
W przypadku pozostałych zabiegów można używać również rękawiczek niesterylnych.
Ważne, aby po każdym zabiegu i kontakcie z materiałem biologicznym zmieniać rękawiczki. Tak samo należy postąpić w razie ich ewentualnego uszkodzenia.
Rękawiczek jednorazowych nie wolno używać wielokrotnie.
Warto pamiętać, że stosowanie rękawiczek nie eliminuje konieczności należytej higieny rąk. Przed oraz po ich założeniu należy dokładnie umyć i/lub zdezynfekować ręce.
Po zakończeniu zabiegu rękawiczki należy wyrzucić do przeznaczonego do tego celu pojemnika.
Higiena sprzętu i narzędzi
Oprócz rąk to właśnie sprzęt jest podstawowym „nośnikiem” chorobotwórczych bakterii i drobnoustrojów. Wszystkie narzędzia wielokrotnego użytku, mające kontakt z z błonami śluzowymi oraz takie, które powodują naruszenie ciągłości tkanek, po każdym użyciu należy dokładnie zdezynfekować, umyć i wysterylizować.
Pozostałe sprzęty i narzędzia mogą być jedynie zdezynfekowane i umyte.
Dezynfekcja narzędzi i sprzętu
Do dezynfekcji sprzętu i narzędzi służą profesjonalne preparaty, eliminujące takie zagrożenia jak: wirusy, grzyby, bakterie czy prątki gruźlicy.
Aby dezynfekcja odpowiednio spełniła swoje zadania, powinna odbywać się z uwzględnieniem szczegółowych wytycznych:
* dezynfekcja narzędzi powinna odbywać się w specjalnie do tego celu przygotowanych pojemnikach dezynfekcyjnych;
* narzędzia powinny być całkowicie zanurzone w preparacie do dezynfekcji, a pojemnik starannie przykryty przykrywą;
* w przypadku narzędzi o skomplikowanej, złożonej budowie przed dezynfekcją należy je rozmontować;
* po upływie wymaganego czasu, narzędzia należy wyjąć, opłukać, a następnie wysuszyć.
Kluczowym jest, aby gabinet fryzjerski i kosmetyczny dysponował taką ilością sprzętu i narzędzi, aby można było – dla każdego klienta – zastosować sprzęt o odpowiedniej czystości biologicznej.
Poza dezynfekcją sprzętu niezbędne jest także regularne dezynfekowanie powierzchni.
Proces dezynfekcji nie może być wykonywany w obecności klientów.
Dezynfekcja powierzchni
Powierzchnie zanieczyszczone krwią lub innymi wydzielinami powinny być natychmiast dezynfekowane przy pomocy stosownych środków dezynfekujących, działających także wirusobójczo. Zabieg ten należy przeprowadzać z użyciem preparatów wykazujących działanie dezynfekujące w czasie nie dłuższym niż 15 minut. Co ważne - w przypadku dezynfekcji powierzchni wskazane jest ograniczenie preparatów, zawierających aldehydy. Preparaty w spryskiwaczach powinny być używane jedynie w przypadku dezynfekcji trudno dostępnych miejsc.
Warto pamiętać, aby preparaty dezynfekujące stosować zgodnie z ich przeznaczeniem i wskazówkami producenta. Część z nich po okresie aktywnego działania wymaga zmycia.
Sterylizacja narzędzi i sprzętu
Proces sterylizacji ma na celu zabicie wszystkich drobnoustrojów i bakterii oraz ich form przetrwalnikowych.
Sterylizacji wymagają narzędzia, które mogą naruszyć ciągłość tkanki. W gabinetach fryzjerskich i kosmetycznych mogą być to: narzędzia stosowane do przekłuwania uszu, narzędzia stosowane do makijażu permanentnego, depilacji brwi, a także sprzęt fryzjerski.
Sterylizacja może być wykonana zarówno w gabinecie, jak również w odpowiednio wydzielonym do tego celu pomieszczeniu.
Stanowisko sterylizacji stanowi ciąg technologiczny w ustawieniu szeregowym obejmujący:
• odcinek (blat) materiałów skażonych ze stanowiskiem na co najmniej jeden pojemnik do dezynfekcji,
• myjnię- dezynfektor lub zlewozmywak,
• odcinek (blat) do przeglądania i pakietowania materiałów czystych przed sterylizacją,
• odcinek (blat) oraz miejsce do przechowywania materiałów sterylnych.
Dopuszcza się także zlecenie czynności sterylizacyjnych podmiotowi zewnętrznemu, który posiada w tym zakresie udokumentowane kompetencje.
Warto pamiętać, że proces sterylizacji nie składa się jedynie z samego zabiegu sterylizacji. Równie ważne są etapy występujące przed, a także po nim. Pominięcie lub nieprawidłowe wykonanie któregokolwiek z nich może spowodować, że używane narzędzie okaże się niesterylne. Efektem takiego stanu rzeczy może być ewentualne zakażenie klienta.
Najpopularniejszą obecnie metodą sterylizacji jest autoklawizacja, czyli wyjaławianie sprzętu parą wodną w nadciśnieniu. Wśród niezaprzeczalnych walorów autoklawizacji wymienić trzeba: szybkość, pewne efekty, brak toksyczności, a także korzystna cena.
Jeśli sprzęt nie jest w stanie wytrzymać wysokiej temperatury autoklawizacji, należy przeprowadzić zabieg sterylizacji w inny sposób, zgodnie z zaleceniami producenta.
Narzędzia przeznaczone do sterylizacji po dezynfekcji, umyciu, wysuszeniu oraz sprawdzeniu funkcjonowania, należy odpowiednio zapakować. Odpowiednio opakowanie zapewni im optymalną sterylność do momentu ich użycia.
Postępowanie z bielizną w salonach kosmetycznych i fryzjerskich
W każdym gabinecie fryzjerskim i kosmetycznym każdego dnia używa się pokaźne ilości bielizny – ręczników, prześcieradeł, podkładów i pelerynek.
Ważne, aby ilość czystej bielizny (jednorazowej i wielorazowej) była wystarczająca. Czysta bielizna powinna być przechowywana w specjalnie przeznaczonych do tego celu, wyraźnie oznakowanych szafkach.
Po skończeniu zabiegu należy odpowiednio przygotować miejsce pracy dla kolejnego klienta – wymienić podkłady, zadbać o czyste ręczniki i prześcieradło.
Zużytą bieliznę jednorazową należy traktować jako odpad komunalny. Brudną bieliznę wielorazowego użytku należy gromadzić w specjalnie do tego celu przeznaczonych i oznakowanych pojemnikach.
Pranie brudnej bielizny może odbywać się poza zakładem lub w nim. W przypadku prania bielizny w zakładzie, powinien on dysponować osobnym, wydzielonym pomieszczeniem, przeznaczonym właśnie do tego celu. Pomieszczenie powinno spełniać wymagania, określone w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych,
jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.).
Pranie bielizny poza zakładem może wykonywać podmiot, posiadający kompetencje do wykonywania tego rodzaju działalności. Pranie bielizny oraz odzieży roboczej przez pracowników w warunkach domowych jest niedopuszczalne.
Do prania i dezynfekcji bielizny należy używać jedynie preparatów, które posiadają odpowiednie atesty oraz świadectwa dopuszczenia do użytkowania, potwierdzone przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny w Warszawie.
Postępowanie z odpadami
Zasady postępowania z odpadami reguluje ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r., poz. 21).
Odpady komunalne są to odpady, które nie zawierają odpadów niebezpiecznych. Z racji swojego charakteru i składu są one niemal identyczne co odpady generowane przez gospodarstwo domowe.
Takie odpady powinny być składowane w starannie oznaczonych pojemnikach, wyposażonych w worki foliowe.
Właściciel salonu powinien także zaplanować poza zakładem miejsce na pojemniki przeznaczone do gromadzenia odpadów stałych z możliwością ich segregacji. Kontener musi być zamykany oraz odpowiednio szczelny. Jego stan sanitarno-porządkowym i sanitarno-higienicznym powinien być w pełni akceptowalny.
Odpady niebezpieczne o właściwościach „zakaźnych” to substancje i preparaty, które zawierają żywe drobnoustroje lub ich toksyny, o których wiadomo lub co do których istnieją
wiarygodne podstawy do przyjęcia, że są źródłem chorób u ludzi lub innych żywych organizmów.
Materiały higieniczne, uznane przez wytwórcę za niebezpieczne, które mogły mieć kontakt z zanieczyszczoną krwią lub wydzielinami należy gromadzić w starannie oznakowanych, szczelnie zamykanych pojemnikach, wyłożonych workiem foliowym.
Konieczne jest również posiadanie umowy na odbiór odpadów komunalnych z firmą, posiadającą udokumentowane kompetencje oraz zezwolenia.
Pojemniki na oba typy odpadów powinny znajdować się w każdym pomieszczeniu salonu, w którym wykonywane są usługi. Zaleca się magazynowanie odpadów niebezpiecznych w temperaturze do 10°C w przeznaczonym wyłącznie do tego celu, urządzeniu chłodniczym.
Zakład musi mieć podpisaną umowę na odbiór odpadów niebezpiecznych z firmą posiadającą wymagane zezwolenie.
Zamieszczone powyżej regulacje znajdują swoje odzwierciedlenie w następujących aktach prawnych:
* Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690
z późn. zm.);
* Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.);
* Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 11, poz. 86);
* Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 lipca 2006 r. w sprawie wykazu prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby (Dz. U. Nr 133, poz. 929);
* Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 sierpnia 2012 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji (Dz. U. Poz.1018);
* Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 lutego 2004 r.
w sprawie szczegółowych wymagań sanitarnych, jakim powinny
odpowiadać zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu i odnowy
biologicznej (Dz.U. Nr 31, poz.273) - uchylone
* Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2012 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i mieszanin niebezpiecznych oraz niektórych mieszanin (Dz. U. poz.
445 z późn..zm.);
* Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki. (Dz. U. Nr 81, poz. 716 z późn. zm.);
* Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniającego
i uchylającego dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1907/2006;
* Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1263 z późn. zm.);
* Ustawa z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (Dz. U. Nr 63, poz. 322 z późn. zm.);
* Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21 poz. 94 z późn. zm.);
* Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2013 r., poz. 947 z późn. zm.);
* Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2013 r. poz. 1409 z późn. zm.).